11.5 C
Kiev
Perşembe, Mart 28, 2024
spot_imgspot_imgspot_imgspot_img

Yuşenko: “Ukrayna GUAM’ı Destekliyor

Image

Hafta sonunda Gürcistan Devlet Başkanı Mihael Saakaşvili ile kameraların karşısına geçen Ukrayna Devlet Başkanı Viktor Yuşenko, ülkesinin GUAM’ı desteklediğini ve Örgüt’ün çalışmalarına önem verdiğini söyledi. GUAM’ın bölge ülkeleri arasında ekonomik ilişkilerin geliştirilmesi için faaliyet göstermesi gerektiğine dikkat çeken Yuşenko, en önemli sorunun enerji alanında yaşandığını kaydetti.   

 

 

 

GUAM

Gürcistan, Ukrayna, Azerbaycan ve Moldova’nın 1996’da, Viyana’daki bir konferans sırasında ilk işaretlerini verdikleri, 10 Ekim 1997’de Startsburg’ta resmen oluşturdukları GUAM (Gürcistan – Ukrayna – Azerbaycan – Moldovya), 24 Nisan 1999’da Washington’da Özbekistan’ın da katılımıyla GUUAM’a dönüştü, Andican olayları sonrasında Özbekistan’ın ayrılmasıyla yeniden eski halini aldı.

GUAM, parlamenter asamblesi ve benzeri kurumlar tesis ederek güçlenmeye çalıştı. Ancak GUAM ülkelerinin aynı zamanda BDT (Bağımsız Devletler Topluluğu) üyesi olması nedeniyle, bu iki örgütün mevcut halleriyle yaşamalarının olanaksız olacağı tahmin edilmekteydi. Nitekim kurumsal yapılanmalara ilişkin bu gelişmeler yaşanırken, Kasım 2003 itibariyle eski Sovyet coğrafyasını “”devrimler halkası”” sarmaya başladı. Özellikle GUAM üyesi Gürcistan ve Ukrayna’da yaşanan köklü değişiklikler, Moldova’da yönetim değişikliği yaşanmamasına rağmen dış politika çizgisinin değişerek Rusya ile ilişkilerin geçmiş yıllara nazaran kötüleşmesi, GUAM – BDT  çelişkisinin daha da netleşmesine neden oldu. Küresel mücadelenin bölgeye yansımaları da buna eklenince BDT’ye alternatif kurumsallaşma arayışlarının güçlenmesi kaçınılmaz oldu.

Bunu GUAM üyesi devletlerin üst düzey yetkililerinin açıklamalarından da anlamak mümkün.

Moldova Devlet Başkanı Voronin 16 Eylül 2005’te, GUAM’ın gerçek anlamda ve uzun ömürlü bir kurumsal yapıya dönüşmesi için enerji işbirliğinin şart olduğunu vurgulamıştı. Nitekim GUAM üyesi ülkelerin Rusya ile yaşadıkları enerji sorunları konunun önemini defalarca gözler önüne serdi.

Ukrayna eski Başbakanı Timoşenko, Rusya ile yaşanan bir bunalım sonrasında, “”BDT’nin sonunun geldiğini düşünüyoruz”” demişti. (Ancak Ukrayna Devlet Başkanı’nın son dönemde BDT’ye ve GUAM’a eşit mesafede durmaya çalıştırını burada belirtmek gerekiyor). Gürcistan Parlamento Başkanı Nino Burcanadze de defalarca BDT’nin yararsız bir örgüt ve ömrünün bitmek üzere olduğunu açıklamıştı. Moldova yetkililerinin de benzer bir tavır takınmaya çalıştığı gözleniyor. Azerbaycan ise, yürüttüğü dengeli dış politika anlayışı çerçevesinde hem BDT’nin hem de GUAM’ın yararlı birer örgüt olduğunu vurguluyor. Böylece ne Rusya’yı ne de ABD’yi kızdırıyor.

 

GUAM’ın, her ne kadar yapı ve güç olarak olarak BDT’nin alternatifi olmasa da, bu örgüte bir anlamda alternatif oluşumlar yaratmak ve bölgede batıya Rusya’dan daha yakın hükümetler kurulmasını sağlamak (Veya var olanları desteklemek) amacıyla uygun bir zemin yarattığını söylemek mümkün.

 

Baltıklar-Karadeniz-Hazar Denizi Alanında Demokratik Ülkeler Birliği Kurma Girişimi

2003 yılı sonlarında Gürcistan’da  “Gül Devrimi” ile iktidara gelen Mihael Saakaşvili ve ondan yaklaşık bir yıl sonra Ukrayna’da “Turuncu Devrim” sonucunda Devlet Başkanlığı koltuğuna oturan Viktor Yuşenko uzun süreden beri “Demokratik Tercih Milletleri Topluluğu” (The Community of Democratic Choice-CDC) dedikleri bir birliğin kurulması için çalışmaktaydılar. Oluşum ilk olarak, 22 Nisan’da 2005’de Moldova’nın Başkenti Kişinyev’deki GUAM (Gürcistan, Ukrayna, Azerbaycan ve Moldova) toplantısında formüle edilen ve “Baltıklardan Hazar’a kadar demokrasi” sloganı ile gündeme getirilmiştir.

Eski Sovyet cumhuriyetlerinde demokrasi ve özgürlüğün savunulması için yeni bir bölgesel ittifak kurma çağrısını gündeme getiren Ukrayna ve Gürcistan liderleri, adına “Demokratik Tercih Milletleri Topluluğu” dedikleri bir birliğin kurulması için çalışacaklarını deklare etmişlerdir. 12 Ağustos 2005 tarihinde Gürcistan’ın Borjomi Kentinde yeniden bir araya gelen liderler, yeni birlik için “Bu, Avrupa çapında yeni bir demokrasi, güvenlik, istikrar ve barış döneminin filizlenmesine yardımcı olacaktır.” ifadesini kullanmışlardır.

Putin’in ifadesiyle “Eski Sovyet Cumhuriyetleri’ni medeni bir şekilde boşanması için bir araya getiren Bağımsız Devletler Topluluğu”na karşı geliştirilen bu yeni oluşum son dönemde Orta Asya’da ABD’ye “meydan okuyan” Şanghay İşbirliği Örgütü’ne de adeta bir cevap niteliğindedir. Aslında eski Sovyet coğrafyasında Batı yanlısı alternatif birlik kurma düşüncesi yeni değildir. Zira, Moskova’nın etkisini sınırlandırmak için ABD tarafından 1996’da GUAM kurdurulmuştur. Önceleri 4 üyeden oluşan bu birliğe daha sonra Özbekistan’da  katılmış ancak, 2002 yılından beri fiilen çalışmalarına iştirak etmediği GU(U)AM’dan 5 Mayıs 2005 tarihinde resmen ayrılmıştır. GUAM’dan Özbekistan’ın ayrılması ve bu örgütün genişleme umutlarını tüketmesi üzerine şimdi sivil devrim rüzgarlarının estiği eski Sovyet topraklarında daha geniş katılımlı bir demokratik birliğin kuruluşu gündeme getirilmiştir. “Demokratik Tercih Milletleri Topluluğu” Aralık 2005’te Ukrayna’da yapılan bir toplantı ile hayata geçirilmiştir. Kiev’de bir araya gelen Ukrayna, Gürcistan, Letonya, Litvanya, Estonya, Moldavya, Makedonya, Slovenya ve Romanya’nın üst düzey temsilcileri, Demokratik Tercih Birliği’nin oluşturulmasıyla ilgili bir deklarasyona imza atmışlardır. Bu topluluğun ikinci toplantısı Mart 2006’da Tiflis’te ve Mayıs ayı başında da ABD Başkan Yardımcısı Dick Cheney’in katılımıyla Litvanya’da Baltık ve Karadeniz ülkeleri liderler zirvesi yapılmıştır. Bu topuluğun kurulması bir anlamda Rusya’yı çevrelemeyi ve Rusya etrafında Baltıklardan Karadeniz ve Hazar’a uzanan bir coğrafyada Batı yanlısı devletleri bir araya getirmeyi amaçlamaktadır.

 

Metnin hazırlanmasında, Korrespondent.net,  Sinan Ogan’ın makalesi (TÜRKSAM), Araz Aslanlı’nın makalesi (TUSAM) ve Erdal Şafak’ın yazısından (Sabah Gazetesi)  faydalanılmıştır.

Diğer Haberler

Bizi Takip Edin

26,500BeğenenlerBeğen
3,252TakipçilerTakip Et
3,989AboneAbone Ol
- Reklam -spot_img

Güncel Haberler