9.4 C
Kiev
Cuma, Mart 29, 2024
spot_imgspot_imgspot_imgspot_img

Ukrayna’da seçime doğru

ukraynada-secime-dogru

Ukrayna, Pazar günü yeni Cumhurbaşkanını seçmeye hazırlanıyor. 25 Mayıs’ta yapılacak olan ve Ukrayna’nın çağdaş tarihinin en zor seçimi olarak değerlendirilen cumhurbaşkanlığı seçimi, ülkenin bölünmesine yönelik tehditler eşliğinde gerçekleşecek. Bu seçimle Ukrayna, bağımsızlığının ardından 5’nci cumhurbaşkanına kavuşacak.

Neden 25 Mayıs?

Aslında Ukrayna Anayasasına göre, seçimlerin 29 Mart 2015’de yapılması gerekiyordu. Ancak geçtiğimiz yılın kasım ayında başlayan protestolar hem ülkenin kaderini, hem de mevcut rejimi değiştirdi. Üç aylık gösterilerin ardından 21 Şubat 2014’te Cumhurbaşkanı Viktor Yanukoviç’le Ukrayna’nın üç muhalefet partisinin (Batkivşina, Udar, Svoboda)  liderleri arasında anlaşma imzalandı. Anlaşmaya Almanya, Polonya dışişleri bakanları ile Fransa Dışişleri Bakanlığı yetkilisi de imza attı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in temsilcisi, Rusya ombudsmanı Vladimir Lukin ise anlaşmaya imza atmadı. Söz konusu anlaşma, Ukrayna’nın 2004 Anayasasına geri dönmesini, siyasi tutukluların serbest bırakılmasını ve aralık 2014’ten geç olmamak kaydıyla cumhurbaşkanlığı seçiminin yapılmasını öngörüyordu. Ancak anlaşmanın imzalandığı gece Cumhurbaşkanı Viktor Yanukoviç Kiev’i, daha sonra ise Ukrayna’yı terk etti.  Bunun üzerine Ukrayna parlamentosu Yanukoviç’in görevine son verilmesine ve 25 Mayıs’ta cumhurbaşkanlığı seçiminin yapılmasına karar verdi.

Kaç aday yarışıyor? 

1400681757_53462d3ada203image1.jpeg

Ukrayna’nın 5. Cumhurbaşkanı olmak için 38’i bağımsız, 8’i partili olmak üzere 46 aday başvuruda bulundu. Ukrayna yasalarına göre, adaylık başvurusunun onaylanması için seçim yasasında belirtilen evrakların ve 500 bin TL civarında nakit teminat belgesinin Merkezi Seçim Komisyonuna sunulması gerekiyor.  Merkezi Seçim Komisyonu, adayların 22’sinin başvurularını evraklarında eksiklik tespit edilmesi gerekçesiyle reddetti.  Seçimlerin en renkli adayı olması beklenen Ukrayna İnternet Partisi lideri Darth Vader’in başvurusu ise belgelerinde sahtekarlık tespit edildiği gerekçesiyle reddedildi. Merkezi Seçim Komisyonu incelemelerin ardından 23 adayın seçim yarışına katılmasına karar verdi.

Ancak 25 Mayıs’taki seçim pusulasında 21 isim olacak ve 18 isim yarışacak. Şöyle ki, seçim pusulaları basılmadan önce Rusya yanlısı iki isim – Oleg Tsaryov ve Natalya Korolevskaya adaylığını geri çekti.  Bağımsızlık Meydanındaki gösterilerin aktivistlerinden olan Zoryan Şkiryak ve Ukrayna Halk Partisinin adayı Aleksandr Klimenko ise pusulalar basıldıktan sonra adaylıktan çekildiklerini bildirdi. İki aday da taraftarlarını eski Ulusal Güvenlik ve Savunma Konseyi Başkanı Petro Poroşenko’ya oy vermeye çağırdılar. Komünist Partisi lideri Petr Simonenko ise “ülkede farklı fikirle mücadele başladığı” gerekçesiyle seçimden çekildiğini açıkladı.  Dolayısıyla, Şkiryak, Klimenko ve Simonenko’nun isimleri seçim pusulasında olacak, ancak kendileri yarışta olmayacak.  Ancak bu çok ciddi bir sorun oluşturmayacak – çünkü söz konusu üç adayın ciddi oy alma şansı zaten yok ve  yanlışlıkla onlara verilen oylar bile genel sonucu etkilemeyecek.

Seçim kampanyası nasıl geçti? 

1400681838_dsc3329.jpg

Kırım’ın işgali ve ülkenin doğusundaki gerilimin fonunda gerçekleşen seçim kampanyasını Ukraynalı uzmanlar bağımsızlık tarihinin en demokratik kampanyası olarak değerlendiriyorlar. Adaylar hem bölgelerde, hem televizyonlardaki açık oturumlarda bir-birileri ile değil, ülkenin sorunları ile ilgili konulara değindiler. Ülkenin doğusundaki gerilim nedeniyle seçim kampanyasının en önemli konuları barış, istikrar ve ülkenin bütünlüğü olurken, işsizlik, yolsuzluk, eğitim, sağlık gibi geleneksel seçim konuları ikinci plana geçti. Eski Başbakan Timoşenko’nun seçimlerdeki en büyük rakibi Poroşenko’ya yönelik “oligarşi” suçlamaları da daha önceki seçimlerde ve hatta kasım ayında başlayan gösterilerde oligarşiden kurtulmak istediğini ifade eden seçmen nezdinde pek rağbet görmedi.  Gazetecilerin ve gözlemcilerin her hangi sorun yaşamadığı seçim kampanyasının en büyük dezavantajı (belki de avantajı) ise adayların seçim çalışmalarının doğudaki olayların gölgesinde kalması oldu.

En az para harcanan seçim kampanyasında Ukrayna için alışılagelmiş kara PR’ın neredeyse hiç kullanılmaması da bu seçim kampanyasının başka bir özelliği. En önemli detaylardan birisi ise daha önceki seçimlerden farklı olarak favori adayların ülkenin batısını veya doğusunu temsil etmiyor olması. Turuncu devrimden sonraki bütün seçimlerde Batının Batı yanlısı, doğunun Rusya yanlısı adaya oy vermesi neredeyse gelenek haline gelmişti. Bu seçimde öyle kesin bir ayrım yok. Seçimin favori adaylarının ülkenin çeşitli bölgelerinde desteği bulunuyor.

Kaç kişi oy kullanacak? 

Ukrayna Merkezi Seçim Komisyonunun açıkladığı rakamlara göre,  25 Mayıs’ta oy kullanma hakkı bulunan vatandaşların sayısı yaklaşık 35 milyon 501 bin. Ülke genelinde kurulacak sandık sayısı ise 33 bin 580 civarında. Bunun yanı sıra, ülke dışında kurulacak 114 sandıkta 400 bin Ukraynalı oy kullanacak.

Rusya’nın işgali altındaki  Kırım ve Sivastopol’de sandık kurulamayacak.  Kırım ve Sivastopol’de toplam 1 milyon 250 bin seçmen bulunuyor. Ukrayna Seçmen Kaydı Dairesinden yapılan açıklamaya göre, 6 bin 038 Kırımlı Ukrayna anakarasında oy kullanabilecek.  Ukrayna yasalarına göre,  vatandaşların kayıtlı olduğu yer dışında oy kullanabilmeleri için seçime 5 gün kalıncaya kadar başvuruda bulunmaları gerekiyor. 20 Mayıs’a kadar Kırım’dan 4451, Sivastopol’den ise 1587 seçmen farklı sandıklarda oy kullanmak için başvurdu. Kırımlıların büyük kısmı Kiev kentinde ve Kiev vilayetinde, Odessa’da, Nikolayev’de, Herson’da Lvov’da, Donetsk’de, Harkov’da ve Zaporojye’de oy kullanacak.

1400681941_urna063.jpg

En büyük tartışma konularından birisi Donetsk ve Lugansk’da seçim olub-olmayacağı ile ilgili. Toplam seçmen nüfusunun yaklaşık %15’nin bulunduğu bölgedeki Rusya destekli ayrılıkçılar burada seçim yapılmasına fırsat vermeyeceklerini belirtirken, iktidar temsilcileri seçimin gerçekleşeceğini vaat ediyorlar. En son gelen bilgilere göre, ayrılıkçılar Donetsk vilayetinde 22 bölgesel seçim komisyonundan 6’sını ele geçirmiş. Bu komisyonlar ise kritik bölgelerde bulunuyor – Donetsk, Artyomovsk, Kramatorsk, Gorlovka, Enakievo ve Topez.  5 bölgesel seçim komisyonu ise işgal tehdidi ile karşı karşıya. Lugansk’da ise 12 bölgesel seçim komisyonundan beşi işgal edilmiş, üçü işgal tehdidi altında.

Kaç gözlemci izleyecek? 

Cumhurbaşkanlığı seçimini Ukrayna tarihinde rekor sayıda gözlemci izleyecek. Merkezi Seçim Komisyonundan yapılan açıklamaya göre, bugüne kadar 2784 uluslar arası gözlemci kayıt yaptırdı.  Seçimleri toplamda 19 uluslar arası kuruluşun ve 18 ülkenin gözlemcileri takip edecek. En çok gözlemci gönderen kuruluşlar her zamanki gibi AGİT Demokratik Tesisatlar ve İnsan Hakları Bürosu,  AGİT Parlamenterler Meclisi, Avrupa Seçim Gözlem Ağı ve  Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi.  AGİT DTİHB’in 900 kısa süreli gözlemcisi seçimi takip edecek.  ABD, Polonya ve Kanada ise Ukrayna’daki seçimleri yakın takip eden yabancı ülkelerin başında geliyor…

Gönül Şamilkızı/TRT Türk 

Diğer Haberler

Bizi Takip Edin

26,500BeğenenlerBeğen
3,252TakipçilerTakip Et
3,989AboneAbone Ol
- Reklam -spot_img

Güncel Haberler