Ukrayna’da son yılların en cazip yatırım alanlarından biri olan yenilenebilir enerji sektörüne Türk şirketlerinin de ilgisi giderek artıyor. Türkiye’nin ilk lisanssız GES kurulumlarını yapan Emsolt şirketi, kısa süre önce adım attığı Ukrayna pazarında şu ana kadar güneş enerjisi analında 20 milyon dolarlık yatırım hacmine ulaştı. Emsolt Genel Müdür Yardımcısı Alper Tuncer ile, Ukrayna yenilebilir enerji sektörünün durumunu ve şirketin hedeflerini konuştuk:
Ukrayna’da yenilenebilir enerji son dönemde en gözde yatırım alanlarından biri. Siz Ukrayna pazarına girmeye nasıl karar verdiniz?
2009 yılından itibaren Türkiye’de güneş enerji sektörünün öncü şirketlerinden biri olduk. 2013 yılında Yenilenebilir Enerji Kanunu’nun yürürlüğe girmesi ile birlikte Türkiye’nin ilk lisanssız GES kurulumlarını gerçekleştirdik. 2016 yılına kadar işin taahhüt tarafındaydık. Daha sonra yatırımcı olarak pozisyon aldık. Türkiye’de elde ettiğimiz tecrübeleri fırsat gördüğümüz başka ülkelere taşımak istedik. Bahreyn, Almanya, İran’da da faaliyetlerimiz bulunmaktadır. Ancak, 2016 yılında global olarak yaptığımız analizlerde özellikle yüksek tarifeli alım garantileri ile Ukrayna’nın en cazip yatırım yapılabilir ülke olduğuna karar verdik. 2014 yılından sonra yapılan köklü reformlarla birlikte Ukrayna ekonomisinin ciddi mesafe kat ettiğini gözlemliyoruz. Bu nedenle 2016 yılında operasyonlarımızı Ukrayna’ya taşıdık. Bugün üç yıla yakındır faaliyet gösterdiğimiz Ukrayna’da ne kadar doğru bir karar aldığımızı gayet net gözlemleyebiliyoruz.
Ukrayna’da bugüne kadar hangi yatırımları hayata geçirdiniz?
Ukrayna’nın en büyük lisans haklarına sahip yabancı yatırımlarından biriyiz. Şu an Ukrayna’nın değişik bölgelerinde 300 MW civarında güneş enerjisi üretim tesisi lisansımız ve 20 milyon USD civarında devam eden santral yatırımımız bulunmaktadır. Ukrayna’nın geleceğine inanıyoruz ve güneş enerji yatırımları pazarında en hızlı büyüyen yabancı şirketlerden biriyiz. İki farklı bölgedeki güneş enerji santrallerimizin inşaatı halen devam ediyor. Projelerden birisi 11 MW kurulu güç kapasitesi ile Hmelnitskiy bölgesinde. Diğeri ise 8,4 MW kurulu kapasite ile Dnipro’da bulunmaktadır. Ukrayna’da yenilenebilir enerji sektöründe halen büyük fırsat görüyoruz ve portföyümüzü genişletiyoruz.
Yenilenebilir enerji alanında Ukrayna’nın sunduğu olanaklardan bahseder misiniz? Ülke bu alanda yatırımcılar için ne gibi avantajlar sağlıyor?
Ukrayna tarafından 2014 yılında açıklanan Avrupa Birliği ile uyum çerçevesindeki “Ulusal Yenilenebilir Enerji Aksiyon Planına” göre 2020 yılına kadar toplam enerji tüketiminin yüzde 11’inin yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilmesi planlanmaktadır (Ancak bu oran halen %2 civarındadır). Bu nedenle Ukrayna’da yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üretilmesi için ciddi teşvik mekanizmaları kurulmuştur. 0,15 €/kWp tutarındaki tarifeli alım garantisi ile, Ukrayna Avrupa’nın hatta dünyanın en yüksek teşvikli alım garantisine sahip ülkelerinden birisidir. Ukrayna’daki yatırımlarımızın geri dönüş süresi yaklaşık beş yıldır. 31 Aralık 2029 yılına kadar geçerli sabit tarifeli enerji satış anlaşması imzalama imkanı bulunması, yatırımların hukuken korunması / uluslar arası tahkime elverişlilik, son yıllarda yapılan bürokrasinin azaltılmasına ilişkin reformlar, yurt dışına kar transferi serbestliği ve özellikle Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) ve IFC’nin ciddi finansal desteği yenilenebilir enerji alanında Ukrayna’ya yurt dışından yapılan yatırımları her geçen gün artırmaktadır. EBRD (Avrupa Yatırım ve Kalkınma Bankası) 12 Haziran 2018 tarihinde USELF III isimli programı ile Ukrayna’daki güneş ve sair yenilenebilir enerji yatırımlarının finansmanı için 250 milyon euro tutarında yeni bir kredi paketini daha önce gerçekleştirilen 100 milyon euro’luk proje finansmanına ek olarak tanımlamıştır.
Sizin şirket olarak Ukrayna’da ilerleyen dönem için yeni yatırım hedefleriniz var mı?
Öncelikle temiz enerji, otonom araçlar/robotik ve yapay zeka alanlarında yatırıma odaklanmış bir şirketiz. Ekibimiz ciddi enerji yatırımlarında tecrübe sahibi ve EMEA bölgesinde yeni yatırımlara devam ediyoruz. Özellikle dünyanın en büyük panel üreticilerinden biri ile imzaladığımız ortaklık anlaşması gereğince Ukrayna’da önümüzdeki iki yıl içerisinde 100 milyon USD civarından yeni yatırım planlamaktayız.
Ukrayna’da güneş enerjisi ve genel olarak yenilenebilir enerji alanında pazarda pay sahibi olabilmek için nelere dikkat etmek gerekiyor?
Öncelikle Ukrayna’daki güneş enerjisi yatırımının en önemli kriterlerinden biri doğru projeye yani doğru bağlantı noktasında santral yatırım alanına sahip olabilmek. Bunun da ötesinde Ukrayna’da hızlı karar alabilmek önemli. Zira, alım garantisi ancak 31 Aralık 2029’a kadar geçerli ve Türkiye’de de olduğu gibi düşük maliyetli ve yüksek getirili projeler hızla tükenmekte.
Türkiye’den yenilenebilir enerji alanında Ukrayna’ya daha fazla yatırım gelmesi için sizce ülke yönetimi ne gibi adımlar atmalı? Yatırımcılar için Ukrayna’da bugün hangi zorluklar var?
Bence en önemli husus Ukrayna’nın yenilenebilir enerji alanındaki yatırım fırsatlarını Türk iş insanlarına daha fazla tanıtmayı başarabilmesi. Zira, Türkiye’nin Ukrayna’da 3 milyar doları aşan yatırımları bulunmasına rağmen, birçok Türk şirketi ancak 2018 yılında Ukrayna’da yenilenebilir enerji alanında pazara girmeyi başarabildi. Ukrayna’ya coğrafi ve kültürel olarak çok daha uzak olan Avrupalı, Amerikalı, Çinli ve Kanadalı yatırımcılar ise 2017 yılında pazara girmiş olmaları dikkate alındığında, şu an için bir adım ilerdeler diyebilirim. Ancak Türk şirketlerinin hızlı adaptasyon kabiliyeti ve yüksek fırsat analiz yeteneği ile diğer şirketlerle en yüksek seviyede rekabet edebileceğine inancım tam. Ukrayna’daki yabancı yatırımları zorlaştıran en büyük etken, yerel bankacılık sisteminin halen yeterli finansal derinliği yakalayamamasıdır.
Kaynak: –
