10.1 C
Kiev
Cuma, Mart 29, 2024
spot_imgspot_imgspot_imgspot_img

‘Ukrayna’da pazara girmek için doğru zaman’: Burak Pehlivan Para Dergisi Röportajı

DSC_3662-001 (1)

Para Dergisi Özbey Men: 1990’lardan sonra Türk girişimcilerin en çok ilgi gösterdikleri ülkelerden biri de Ukrayna idi. O yıllarda yüzlerce Türk girişimci bu ülkeye gitti, iş kurdu. O yıllarla bu dönemi kıyaslarsanız Ukrayna Türk girişimciler için halen cazibesini koruyor mu? Neler değişti? 

Burak Pehlivan: Ukrayna’ya 90’lı yıllarda giden Türk girişimciler ve bu ülkenin üniversitelerinden son 20-25 yıl zarfında mezun olan Türk öğrencilerin bir bölümü bugün işadamı, esnaf ya da profesyonel yönetici olarak ülkede yaşamlarına devam ediyorlar. Bununla beraber unutulmamalı ki o dönemki Türk girişimcilerimiz bugünkü finansal imkânlara, sermayeye ve iş yapma altyapısına büyük oranda sahip değillerdi. 2008 global krizi ve Ukrayna’nın son 3-4 yıldır yaşadığı kendi krizi sonucu o dönemlerden kalan birçok küçük Türk şirketlerinin kapandığı buna karşılık, daha büyük, kurumsal Türk yatırımlarının ülkede hızlandığı bir dönem yaşıyoruz. Ülkemize mal olmuş birçok holdingimizin bugün Ukrayna’da iştiraklerinin olduğunu, yine birçok markamızın ise Ukrayna’da bilinirliğinin yüksek olduğunu söyleyebiliriz. 

ÖM: Ukrayna’da şu anda yaklaşık kaç Türk şirketi var? Bunlar hangi sektörlerde faaliyet gösteriyor?

BP: Ukrayna’da 600 civarında Türk firması var. Bu firmalar ağırlıklı olarak giyim perakendesi, telekomünikasyon, havacılık, lojistik, inşaat, ağaç ürünleri ve gıda gibi sektörlerde faaliyet gösteriyorlar. Ancak bazı başka ülkelerdeki yatırımlarımızın aksine Türk firmaları yalnızca birkaç sektörde kümelenmiyorlar, makine, sağlık, enerji, kozmetik gibi farklı sektörlerde de Ukrayna’da var oluyorlar. Bugün ülkenin en büyük üç mobil cep telefonu operatöründen biri Turkcell. Türk Havayolları Ukrayna’nın en büyük yabancı havayolu şirketi.  Atlasglobal’i, Pegasus’u ve Ukrayna’nın kendi bayrak taşıyıcı havayolu şirketini de sayarsak İstanbul ile Ukrayna’nın yedi farklı şehri arasında haftada yüzün üzerinde tarifeli sefer gerçekleşiyor. 

Ukrayna’nın en büyük stadyumu, başkent Kiev’i dünyaya bağlayan Borispol Havalimanı ana terminal binası, çok sayıda 5 yıldızlı otel, iş merkezi, yüzlerce kilometre otoyol Türk inşaat firmaları tarafından inşa edildi. En son bir Türk firmamız Dnipro-petrovsk metro ihalesini kazandı. Güriş Enerji ise ülkenin en büyük rüzgar enerji santralinin birinin yapımına başladı. Türk müteahhitler, Ukrayna’da bugün kadar 5 milyar doların üzerinde taahhüt gerçekleştirirken, ülkedeki doğrudan Türk yatırımlarının tutarı 2 milyar doları aşmış durumda. 

DSC_3671-001

ÖM: Ukrayna’da yaklaşık kaç Türkiye vatandaşı yaşıyor?

BP: Beş bini Kiev’de olmak üzere, on bin civarında vatandaşımızın Ukrayna’da yaşadığını tahmin ediyoruz. Ülkedeki Türkler’ in büyük bir bölümü ya işadamı, esnaf konumunda ya da Türk firmalarında veya global firmalarda üst düzey yönetici olarak görev yapıyorlar, Ukrayna’nın en büyük yabancı sermaye yatırımcısı olan ve ülkedeki toplam yatırım tutarı 5.5 milyar €’u bulan Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası’nın Ukrayna ülke genel müdürü, Doğu Ukrayna’daki durumu gözetim altında tutan AGİT Ukrayna özel gözlem misyonun başkanı Türk. Aynı şekilde, Coca Cola, BAT, Benkiser, Beiersdorf, P&G, Colgate, Hyundai, BASF, Schneider, Shell, Pfizer gibi dünya devlerinin Ukrayna’daki üst yönetimlerinde son dönemde Türk yöneticilere rastladık, rastlıyoruz. Daha burada sayamadığımız birçok firmada Türk profesyoneller başarıyla görev yapıyorlar. Ukrayna’daki üniversitelerde ise yüksek öğrenimi sürdüren sayıları bini bulan Türk öğrencilerimiz var.  Ukrayna’daki Türkler ‘in ortalama eğitim düzeyinin yurtdışında yaşayan Türk vatandaşları arsında belki de en yükseği olduğunu söyleyebiliriz. Bunun sonucunda, Ukrayna’daki Türk algısı oldukça olumludur. Ülkemiz vatandaşlarının burada görece itibarı yüksektir. 

ÖM: Ukrayna’nın ekonomik potansiyeli ile ilgi bir değerlendirme yapar mısınız? Hangi sektörlerde büyüme potansiyeli var?

BP: Ukrayna son 2-3 yılda ekonomik ve siyasi olarak zor bir dönem geçirdi, geçiriyor. Ülke topraklarının %5’ini oluşturan turizm merkezi Kırım, Rusya Federasyonu tarafından ilhak edilirken, o dönem için ülke milli gelirinin %15’ini oluşturan ve toplam ihracatın %25’ini yapan Donbass bölgesinin bir bölümünde merkezi hükümetin fiili kontrolü yok. Yerel para birimi Grivna dolar karşısında %70’ye yakın değer kaybederken,  iki yılda ülke ekonomisi sabit fiyatlarla %17 oranında küçüldü.  Tüm bunların etkisiyle Ukrayna’nın Gayri Safi Milli Hasılası 183 milyar dolarlık düzeyinden, 88 milyar dolara geriledi. İlk bakışta tablo karamsar gözüküyor ancak Ukrayna liderliği ve Ukrayna halkı bağımsızlık tarihi boyunca ilk kez değişimin, yapısal reformların gerçekleşmesinin artık bir tercih değil zorunluluk olduğunun farkında. Yapılan seçimler sonucunda bugüne kadar ki en Batı yanlısı ve reformcu meclisi oluştu. IMF’in omurgasını oluşturduğu 35 milyar dolarlık bir mali paketle Batı,  Ukrayna’daki reform süresini destekliyor. Kurda yaklaşık bir yıldır istikrar sağlanmış durumda.  Çıkarılan yeni yasalar ve uygulamalar sonucunda 5 yıl önce Dünya Bankası İş Yapma Kolaylığı endeksinde 157. sırada olan Ukrayna, geçtiğimiz yıl 83. sıraya yükseldi. Ukrayna, bu yıl sıralamada daha da yükselecektir. 

Ukrayna, seçimini yaptı ve yönünü batıya döndü. Avrupa Birliği ile Ortaklık ve Serbest Ticaret Antlaşması(STA) 1 Ocak 2016 tarihiyle yürürlüğe girerken, Türkiye, Kanada ve İsrail ile sürdürülen STA müzakereleri ise artık son aşamaya geldi. Bu antlaşmaların içinde bulunduğumuz yıl imzalanmaları büyük olasılık.  Ukrayna’nın dış ticaretinde Rusya’nın payı %35’lerden, %8’e gerilerken, buna karşılık AB’nin payı ise %45’e yükseldi. İç tüketime dönük sektörlerde, düşük alım gücünden dolayı bir süre daha sıkıntı yaşanacaktır. Ancak özellikle AB’de pazarı olan ürünleri üreten sektörlerde hızlı bir büyüme yaşanıyor. Aynı şekilde tarım ve bilgi işlem teknolojileri alanında da ciddi bir canlılık var. 

KİEV

ÖB: Türk şirketler Ukrayna’da ne tür işler yapabilir?

Daha önce de ifade ettim. Türk şirketleri Ukrayna’da hemen hemen her sektörde faaliyet gösteriyorlar ancak şunun da altını çizmek gerekir ki, Ukrayna’da başarılı olmak sabır ve sebat gerektiriyor. Sermayesi yetersiz, dayanma gücü fazla olmayan firmalarımızın, işadamlarımızın son şanslarını kullanmaları için doğru bir ülke değil Ukrayna. En verimli, değerli toprak olan kara toprağın(çernozyon) dünya rezervlerinin %25’ini, Avrupa’nın ekilebilir toprağının ise üçte birini sınırları içerisinde bulunduran Ukrayna, ayçiçek ve ayçiçek yağı ihracatında dünyanın bir numarası. Buğday, arpa, mısır, yulaf gibi ürünlerin ihracatında ise dünyada ilk 5 ülke arasında. Dolayısıyla tarım büyük bir potansiyel arz ediyor. Ukrayna genelde bir hammadde ihracatçısı, hem doğrudan tarıma hem de bu ürünleri işleyen ve katma değer oluşturan alanlara yatırım yapılabilir.

 Dünyada en çok sertifikalı bilgiişlem uzmanı olan 5. ülke olan Ukrayna, Avrupa’da yıllık bazda en çok mühendislik mezununun da verildiği ülke. Enerji, IT, tarım ve emlak sektörleri yatırım için uygun sektörler. Bunun dışında aralarında limanların, elektrik üretim ve dağıtım firmalarının, tarım işletmelerinin, madenlerin, kimya tesislerinin de bulunduğu 2000’e yakın devlet işletmesi için radikal bir özelleştirme süreci başlayacak. Firmalarımızın bu süreci yakından takip etmelerini öneririm. 

Ukrayna’da asgari ücret 60 dolar, ülkemizde ise yaklaşık 450 dolar. Elbette ülkemizden sermaye çıkışını hiçbirimiz istemeyiz ancak bu asgari ücret düzeyinde rekabet avantajını tamamen kaybeden alanlardaki şirketlerimiz eğer ülke dışına çıkmak zorunda kalmışlarsa, AB ile serbest ticaret antlaşması bulunan, yine dört AB ülkesiyle kara sınırına sahip, yetişmiş, eğitimli insanı kaynağıyla Ukrayna cazip bir seçenektir. Özellikle Türkiye Ukrayna Serbest Ticaret Antlaşmasının imzalanmasının Türkiye’den, Ukrayna’ya doğrudan yatırımların artmasında çok önemli bir katalizör görevi göreceğini düşünüyorum. 

ÖM: Ukrayna’da perakende mağazacılık ne durumda? Bu alanlarda yatırım yapılabilir mi? Ülkede AVM yatırımları var mı?

BP: Ülkede AVM yatırımları en fazla on yıllık bir geçmişe sahip. Her ne kadar yaşanan kriz, bu alandaki yatırımları yavaşlatsa da, yeni AVM yatırımları devam ediyor. Bu yıl ve 2017’de yeni AVM’ler açılacak. Bu arada şunu da söylemek gerek ki ülkede son yıllarda açılan AVM’ler artık dünya standartlarında. Türk perakendeciler Ukrayna pazarında varlar ve güçlüler. Colin’s on binlerce metrekareyi bulan satış alanıyla ülkede en çok satış metrekaresine sahip giyim perakendecisi. LC Waikiki, Gizia, English Home, Cacharel, US Polo, LTB, Marks & Spencer, GAP gibi onlarca Türk markasının veya Türkler tarafından Ukrayna’da yönetilen global markanın ülkede 300’ün üzerinde satış noktası var. Bugün Kiev’in en iyi AVM’sinde 20’den fazla firmamızın sağış mağazası bulunuyor,  ancak bu yeterli mi? Değil. Nüfusu 40 milyonun üstünde, bu kadar iyi ilişkilere sahip olduğumuz, komşumuz Ukrayna ile daha tanışmamış yüzlerce markamız var. Başta kira olmak üzere maliyetlerin çok düştüğü bu dönem pazara giriş için uygun bir fırsat olarak değerlendirilebilir. 

ÖM: TUİD ne zaman kuruldu? Kaç üyesi var? Türkiye Ukrayna ekonomik ilişkilerini geliştirmek amacıyla bu yıl hangi projeleri gerçekleştireceksiniz?

Uluslararası Türk Ukrayna İşadamları Derneği(TUİD), 2004 yılında kuruldu. 200’ün üzerinde üyemiz var. Üyelerimiz arasında işadamlarımızın yanı sıra ülkedeki Türk ve global firmalarda çalışan üst düzey profesyonellerimiz de yer alıyor. Türk profesyonellerin varlığı ve derneğimizin çeşitli kurullarında görev yapmaları, bize büyük katkı sağlarken, bu durum uluslararası Türk dernekçiliği noktasında standartların da yükselmesini beraberinde getiriyor. Başkent Kiev dışında, Harkov, Odesa, Herson, Zaporoje, Vinitsa ve Lviv şehirlerinde şubelerimiz, İstanbul’da ise temsilciliğimiz var. Dünyada bir ülkede en çok temsilciliğe sahip Türk işadamı derneğiyiz. Aynı şekilde, Türkiye’nin gönüllülük esasına göre faaliyet gösteren en büyük işinsanları organizasyonu olan Türkonfed’in Uluslararası Federasyonu, Türkonfed International’ın da kurucu üyesiyiz. 

Türkiye ve Ukrayna ilişkileri, siyasi açıdan tarihinin en iyi dönemini yaşıyor. İki ülke birbirlerini stratejik ortak olarak kabul etmiş durumdalar. Eğitimde, kültürde, havacılıkta, güvenlikte, enerjide hatta uzay sanayi gibi birçok alanda işbirliği antlaşmaları bir biri ardına imzalanıyor. Böyle bir ortamda iki ülke arasında serbest ticaret olmaması düşünülemez. Bundan dolayı ekonomik ilişkilerimiz açısından en önemli gündem maddesi Türkiye Ukrayna Serbest Ticaret Antlaşması’nın ivedilikle imzalanmasıdır. Biz de dernek olarak bu noktada son bir yıldır lobi çalışmalarımızı hızlandırmış durumdayız. Ukrayna’nın ve Türkiye’nin ondan fazla şehrinde yirminin üzerinde konferans, yuvarlak masa ve bilgilendirme toplantısı düzenledik. İşadamlarıyla, ilgili bürokratlar ve siyasilerle bu antlaşmanın karşılıklı faydalarını paylaştık, paylaşıyoruz.  Bu konuda Ukrayna’nın TOBB’u olan, Ukrayna Sanayi ve Ticaret Odasıyla ve Türkonfed ile işbirliği yapıyoruz.  Ayrıca ülkemizde sanayi ve ticaret odalarıyla, ilgili dernek ve kurumlarla da ortak organizasyonlara imza atıyoruz.  Başta, Ukrayna Sanayi ve Ticaret Odası olmak üzere iki ülkenin hemen hemen tüm işadamı dernek ve kurumlarının bu antlaşmaya desteği tamdır. 

Haziran ayının başında, tarihte ilk kez Türkiye-Ukrayna sanayi forumunu sanayi şehrimiz İzmit’te, işbirliğinde olduğumuz işadamı dernekleri ve kurumlarıyla, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’mız ve Kocaeli Valiliği’mizin de desteğiyle toplayacağız. Bu forumun, özellikle Ukrayna’nın içinde bulunduğu hızlı reform sürecinde, Türkiye’nin doğru bir model olarak alınması noktasında önemli bir zemin oluşturacağını düşünüyoruz. Aynı şekilde bu forumda Türkiye Ukrayna Serbest Ticaret Antlaşması(STA) da güçlü bir biçimde gündeme gelecek. Türk ve Ukraynalı işadamları, ilgili bürokratların da katılımıyla STA’nın iki ülke ekonomik ilişkilerine getirilerini tartışma imkânını bulacak. 

ÖB: Burak Bey, bize vakit ayırdığınız için çok teşekkür ederiz. Şahsınızda Uluslararası Türk Ukrayna İşadamları Derneği’ne çalışmalarında başarılar dileriz. 

BP: Özbey Bey, ben size teşekkür ederim. Kocaeli’de, Türkiye Ukrayna Sanayi Forumu’unda görüşmek üzere. 

 

Burak PEHLİVAN

www.burakpehlivan.org
http://twitter.com/bpehlivan
https://www.facebook.com/pages/Burak-Pehlivan/170855116313709

Diğer Haberler

Bizi Takip Edin

26,500BeğenenlerBeğen
3,252TakipçilerTakip Et
3,989AboneAbone Ol
- Reklam -spot_img

Güncel Haberler